Κάστρο της Χρυσοχεριάς

Στο μέσο της διαδρομής μεταξύ Χώρας και Πόθιας βρίσκεται το Πέρα Κάστρο ή Κάστρο της Χρυσοχεριάς, το οποίο αποτελεί από τα γνωστότερα αξιοθέατα του νησιού.
Κτισμένο σε στρατηγικό σημείο, πάνω σε φυσικό ύψωμα, παρείχε τη δυνατότητα εποπτείας της Πόθιας (της σημερινής πρωτεύουσας και κύριου λιμανιού) και επικοινωνίας με τη Χώρα

Το Όνομα του Κάστρου

Το κάστρο είναι γνωστό με τις ονομασίες «Χρυσοχεριά», «Πέρα Kάστρο» και «Χρυσοσερζά».

Ιστορία

Στα χρόνια των Ιπποτών, η κατασκευή του κρίθηκε επιβεβλημένη εξαιτίας των κλιμακούμενων τουρκικών επιθέσεων. Υπήρξε πρωτίστως οχυρό-παρατηρητήριο, αλλά στην αρχή χρησιμοποιήθηκε και για κατοικία του διοικητή, που σημειωτέον ήταν διοικητής Καλύμνου, Κω, Λέρου και Νισύρου.

Tο κάστρο της Χρυσοχεριάς, μαζί με τους μύλους, αποτελούσε προσωπική περιουσία και κατοικία του καστελάνου. Πιθανολογείται ότι ανακατασκευάστηκε και αξιοποιήθηκε από τον κυβερνήτη Fantino Querini (1436-1453), ο οποίος το ενέταξε στο αμυντικό σύστημα του νησιού. Μετά από κατηγορία του Querini και δίκη που έγινε στη Ρόδο, οι κάτοικοι του νησιού αναγκάστηκαν το 1445 να λάβουν μέρος στις εργασίες κάποιου κάστρου. Αυτές οι εργασίες ίσως σχετίζονται με το κάστρο της Χρυσοχεριάς, διότι σε αυτό υπάρχει οικόσημο του Querini, ο οποίος προφανώς θα το επισκεύασε για κατοικία του.

Το Κάστρο εγκαταλείφθηκε σχετικά νωρίς, στα τέλη του 15ου αιώνα, επειδή λόγω του μικρού μεγέθους του δεν μπορούσε να αντεπεξέλθει στις ανάγκες των πληθυσμού που αναζητούσε προστασία από τις αδιάκοπες επιδρομές των Τούρκων. Εξάλλου, το Μεγάλο Κάστρο της Χώρας που παραδόθηκε στα 1495, κάλυψε τις ανάγκες αυτές, καθιστώντας άχρηστο πλέον το Κάστρο της Χρυσοχεριάς.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

H οχύρωση έχει σχήμα επιμήκους ρόμβου, με κύρια όψη στη νότια πλευρά, ενώ το υπόλοιπο της οχύρωσης προστατευόταν από τη φυσική διαμόρφωση του βράχου.

H κύρια είσοδος βρισκόταν στη βόρεια πλευρά, η πρόσβαση, όμως, ήταν εφικτή και από το νότιο τείχος. Μια δεύτερη μεταγενέστερη είσοδος υπήρχε στην ανατολική πλευρά του νότιου τείχους.

Εντός του κάστρου υπήρχαν στέρνες και άλλα οικοδομήματα, ενώ κάτω από το λόφο βρίσκονταν τρεις πέτρινοι ανεμόμυλοι κωνικού σχήματος που περιβάλλονταν από κυκλικά τείχη με πολεμοθυρίδες. Αυτοί οι ανεμόμυλοι μπορούν να χρονολογηθούν μετά το 1522 και σήμερα είναι, τρόπον τινα, το «σήμα κατατεθέν» της Καλύμνου.

Στα τείχη του ημικυκλικού πύργου της νότιας πλευράς του κάστρου σώζονται οικόσημα του Fantino Querini, διοικητή της Kω, και του Μεγάλου Μαγίστρου (της Ρόδου) Jean Bonpart de Lastic (1437-1454). Στο νότιο τείχος υπάρχουν οικόσημα του Τάγματος του Αγίου Ιωάννη και του ιππότη Giacopo Geltru, διοικητή της Kω μετά το 1466.

Στο εσωτερικό του κάστρου τα λίγα οικοδομήματα διατηρούνται σε καλή κατάσταση: Μία ορυκτή και κτιστή αποθήκη τροφών, δύο εκκλησάκια, το νεότερο του Αγίου Γεωργίου και το παλαιότερο της Παναγίας.